''Bir gün Yapay Zekalar bizi, neslini tüketmeye hazır, dürüst maymunlar olarak hatırlayacak.''
Nathan Bateman ( Oscar Isaac )
Ex Machina, Alex Garland'ın yazıp yönettiği, kadrosunda: Ava rolüyle Alicia Vikander, Caleb Smith rolüyle Domhnall Gleeson, Nathan Bateman rolüyle Oscar Isaac, Jay rolüyle Corey Johnson, Kyoko rolüyle Sonoya Mizuno, Jasmine rolüyle Symara A. Templeman, Amber rolüyle Elina Alminas, Lily rolüyle Claire Selby, Jade rolüyle Gana Bayarsaikhan, Katya rolüyle Tiffany Pisani, Office Girl (Ayak işlerine bakan kız) rolüyle Chelsea Li, Office Manager (Ofis Yöneticisi) rolüyle Deborah Rosan, Office Worker (Ofis Çalışanı) rolleriyle Caitlin Morton, Johanna Thea, Secretary (Sekreter) rolleriyle Evie Wray ve Ramzan Miah'ın yer aldığı 2015 Birleşik Krallık-ABD ortak yapımı dram, gizem, romantik, Sci-Fi / Science Fiction (Bilimkurgu) filmidir.
''There is nothing more human than the will to survive. (Hayatta kalma isteğinden daha insanca bir şey yoktur.)''
Ex Machina
Ex Machina
Ex Machina
Ex Machina
Ex Machina
Yılın en merakla beklenen filmlerinden Ex Machina, ''insanlık sonrası fütüristik şok filmi'' ve ''vizyoner bir bilimkurgu'' olarak şimdiden yılın en iyi filmleri listesinde yerini aldı. Bilgisayar programcısı Caleb Smith, patronu Nathan Bateman tarafından bir yapay zeka deneyinin bilinç düzeyini test etmek üzere görevlendirilir. Bu ''deneyin'' adı Ava'dır ve aslında Ava, tahmin edilemeyecek kadar akıllı ve sinsidir. Kumsal ve Hiper Küp romanlarının yazarı, 28 Days Later... (28 Gün Sonra) ve Sunshine (Günışığı) filmlerinin senaryo yazarı olarak tanınan Alex Garland'ın bu ilk yönetmenlik denemesi, gotik bir bilimkurgu harikası olarak dehanın ve teknolojinin bedellerinin yanı sıra toplumsal cinsiyet rollerini de sorguluyor.
Filmekimi kapsamında yer alan Ex Machina; iki erkek ve bir güzel robot kız arasındaki bir aşk üçgenin içinde insan evriminin gelebileceği karanlık noktaya yapay zeka ve insanları karşı karşıya getiren soluksuz bir kurguyla bakıyor. Güçlü yapay zekanın yapılması kaçınılmazken yapılabilirliği değil ne zaman yapılacağını tartışan izleyici üzerinde tekin olmayan bir psikolojinin yaratıldığı yoğun bir psikolojik gerilim.
Ex Machina
Ex Machina
Yapay zekanın insanın evriminin sonunu getirebileceği bir geleceğe gidiyoruz.
Ex Machina'nın konusu yakın gelecekte geçiyor. Dünyanın en büyük internet şirketinde kodlama uzmanı olarak çalışan 26 yaşındaki Caleb Smith (Domhnall Gleeson), 'Personel İkramiyesi' konulu özel bir mail alır. Maili açtığında ise 'Birincilik Ödülü' yazısı ile karşılaşır. Caleb artık altın bileti kazanmıştır..
Ex Machina Domhnall Gleeson
Ex Machina Domhnall Gleeson
Ex Machina Domhnall Gleeson
Bir programcı, CEO ile nasıl buluşur?
Bir yarışmada şirketin toplumdan uzakta bir yaşam süren CEO'su Nathan Bateman'a (Oscar Isaac) ait özel bir dağ evinde geçireceği bir haftalık ''ödül'' kazanan Caleb, bu ücra mekana geldiğinde çok geçmeden fark edecektir ki, geldiği bu dağ evi en az Nathan kadar gizemlidir. Her daim rahatlığıyla dikkat çeken Nathan ilk etapta patron-çalışan durumunu bir kenara bırakmalarını ister.
Ex Machina Domhnall Gleeson
Ex Machina
Ex Machina
Ex Machina Domhnall Gleeson
Ex Machina Domhnall Gleeson
Ex Machina
Ex Machina Domhnall Gleeson
Ex Machina Oscar Isaac
Ex Machina Domhnall Gleeson-Oscar Isaac
Ex Machina Domhnall Gleeson-Oscar Isaac
''Sanırım ilk yapmam gereken şey, giriş kartını açıklamak. Oldukça basit. Bazı kapıları açacaktır, bazılarını ise açmayacak. Senin için her şeyi kolaylaştıracak. Eğer bir kapıyı açmaya çalıştığında açılmazsa, girmeye hakkın yok demektir. Başka birini açmaya çalıştığında açılırsa eğer girebilirsin demektir.''
Nathan Bateman ( Oscar Isaac )
Nathan tarafından, yatak, banyo, küçük bir masa, dolaplar, mini bardan oluşan oldukça havalı odasına yerleştirilen Caleb burasının bir yeraltı mekanı olduğunu ironik bir şekilde havalı göründüğü kadar da havasız, klostrofobik bir yer olduğunu öğrenir. Ve burada pencere olmamasının da bir sebebi vardır:
''Bu bina birçok yönden bir ev değil, bir araştırma tesisi.''
Nathan Bateman ( Oscar Isaac )
Ex Machina Oscar Isaac
Duvarların içinde, aya ulaşıp etrafını saracak kadar çok fiber optik kablonun olduğu bu tesiste; güzel bir robot kızın bedenindeki dünyanın ilk gerçek yapay zekasıyla etkileşime girmek zorunda kalacağı tuhaf ve büyüleyici bir deneye katılması gerekeceğini öğrenir. Bunun için yapması gereken ilk ve tek şey ise Blue Book (Mavi Kitap) gizlilik anlaşmasını imzalamaktır.
Ve çok geçmeden ikili arasında insanlık tarihinin en büyük bilimsel olayı olan ''yapay zeka'' hakkında bir konuşma gerçekleşecektir.
Nathan Bateman: Turing Testi'nin ne olduğunu biliyor musun?
Caleb Smith: Evet. Turing Testi'nin ne olduğunu biliyorum. Bir insanla bilgisayarın etkileşime sokulmasıdır. Testi uygulayan insan bilgisayarla etkileşime girdiğini anlayamazsa test başarılı olmuş olur.
Nathan Bateman: Peki başarılı olmadan ne anlaşılır?
Caleb Smith: Bilgisayarın bir yapay zeka olduğu. Yapay zeka mı yapıyorsun burada?
Nathan Bateman: Çoktan yaptım bile. önümüzdeki birkaç gün boyunca, Turing Testi'ndeki insan olacaksın. Eğer test başarılı olursa, insanlık tarihinin en büyük bilimsel olayının merkezi olursun.
Caleb Smith: Bilinçli bir makine yaratırsan, insanlık tarihi olmaz. Tanrıların tarihi olur.
Ex Machina Domhnall Gleeson
İnsan neslinin tükenmesindeki ilk adım olabilecek kişiyle, öz bilinci, hayal gücünü, suistimal etmeyi, cinselliği, empatiyi kullanabilen yapay zekası su götürmez Ava'yla tanışın.
Nathan'ın isteği Caleb'e onun bir robot olduğunu göstermek ve hala bilinçli olduğunu düşünüyor mu görmektir.
Bu anlaşmayı imzalayan kişi, verilere sınırsız erişim hakkına sahip olup, kullanmasına izin verilmiş haberleşme araçları dahil, herhangi birisiyle elde ettiği bilgileri sözlü, yazılı veya elektronik olarak hiçbir halka açık mecraya veya kişilere sızdırmayacağını kabul etmiş olacaktır.
Caleb anlaşmayı imzalamak ve imzalamamak arasında gidip gelirken beynini kemiren şey ise bir yıl sonra neyi kaçırdığını anladığında, hayatının sonuna kadar yaşayacağı pişmanlık duygusu olacaktır.
Ex Machina Domhnall Gleeson
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Domhnall Gleeson-Alicia Vikander
Ex Machina Oscar Isaac
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Domhnall Gleeson
Ex Machina Oscar Isaac
Ex Machina Domhnall Gleeson-Oscar Isaac
Ex Machina Oscar Isaac
Ex Machina Domhnall Gleeson
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Alicia Vikander
Ava'nın Caleb'i, Nathan'a ve söylediği hiçbir şeye güvenmemesi konusundaki uyarıları ve kendisine yardım etmesi isteği genç programcının aklını fazlasıyla karıştırmaktadır. Akılları karıştıran bir diğer şey ise Nathan'ın seks ve kendisine hizmet odaklı kullanmaya adadığı Kyoko'dur (Sonoya Mizuno).
Ex Machina Domhnall Gleeson-Oscar Isaac
Ex Machina Sonoya Mizuno
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Oscar Isaac-Domhnall Gleeson
Ex Machina Domhnall Gleeson
Ex Machina
''Her cep telefonunda, mikrofon, kamera ve veriyi iletecek bir alet vardır. Ben de dünyadaki bütün mikrofon ve kameraları açıp, yakaladıkları her veriyi Blue Book'a yönlendirdim. Sınırsız sesli ve görüntülü etkileşim kaynağı.''
Nathan Bateman ( Oscar Isaac )
Ex Machina Domhnall Gleeson-Oscar Isaac
Ex Machina Oscar Isaac-Domhnall Gleeson
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Alicia Vikander
Peki, Caleb kime güvenecektir? Yapay zekaya mı, yapay zekayı yapan kişiye mi? İşte tam da bu noktada Garland, yapay zeka ve yapay zekayı yaratanları karşı karşıya getirirken toplumsal cinsiyet rollerini de tartışıyor. Teknolojinin gelebileceği noktayı da yapay zeka ve yapay zekayı yaratanlar arasındaki savaş üzerinden anlatıyor. İki adam ve kusursuz güzellikteki bir kadın görüntüsündeki robotu akıl oyunlarına sokuyor.
Ex Machina Domhnall Gleeson-Alicia Vikander
Ex Machina Domhnall Gleeson-Alicia Vikander
Ex Machina Sonoya Mizuno
Ex Machina Domhnall Gleeson-Oscar Isaac
Ex Machina Domhnall Gleeson-Sonoya Mizuno
Ex Machina Oscar Isaac
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Sonoya Mizuno
Ex Machina Sonoya Mizuno-Oscar Isaac
Ex Machina Oscar Isaac
Ex Machina Oscar Isaac
Ex Machina Oscar Isaac-Domhnall Gleeson
Ex Machina Sonoya Mizuno-Oscar Isaac
Ex Machina
Ex Machina Sonoya Mizuno
Ex Machina Domhnall Gleeson-Sonoya Mizuno
Ex Machina Domhnall Gleeson-Sonoya Mizuno
Ex Machina Sonoya Mizuno-Oscar Isaac
Ava: Sence olmam gerektiği gibi işlev görmezsem kapatılabilir miyim?
Caleb Smith: Bu karar bana bağlı değil.
Ava: Neden birine bağlı olsun ki? Seni test edip kapatabilecek insanlar var mı?
Caleb Smith: Hayır yok.
Ava: Benim neden olsun o halde?
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Domhnall Gleeson
Ex Machina Domhnall Gleeson-Oscar Isaac
Ex Machina Domhnall Gleeson
Nathan Bateman: Bence bir sonraki model asıl buluş olacak.
Caleb Smith: Yeni model yapınca eskisine ne yapacaksın?
Ex Machina Oscar Isaac-Domhnall Gleeson
Ex Machina Sonoya Mizuno-Domhnall Gleeson
Ex Machina Sonoya Mizuno-Domhnall Gleeson
Ex Machina Sonoya Mizuno-Domhnall Gleeson
Ex Machina Sonoya Mizuno-Domhnall Gleeson
Ex Machina Sonoya Mizuno-Domhnall Gleeson
Ex Machina Sonoya Mizuno-Domhnall Gleeson
Ex Machina Sonoya Mizuno-Domhnall Gleeson
Ex Machina Sonoya Mizuno
Ex Machina Sonoya Mizuno
Ex Machina Domhnall Gleeson
''Senden nefret eden bir şey yaratmak garip mi?''
Ava ( Alicia Vikander )
Ex Machina
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Sonoya Mizuno-Alicia Vikander
Ex Machina Alicia Vikander
Ex Machina Domhnall Gleeson
Deus Ex Machina
Deus Ex Machina, bir kurgu veya dramada beklenmedik, yapay veya imkansız bir karakter, alet veya olayın senaryo akışı içinde beklenmedik bir yerde aniden ortaya çıkması, örneğin anlatıcının bir anda uyanıp her şeyin rüya olduğunu anlaması veya aniden ortaya çıkan bir meleğin sorunları çözmesi için kullanılan Latince kalıp. Birebir çevirisi ''makineden tanrı'' olup antik Yunan tiyatrosunda bir tanrıyı canlandıran karakterin bir vinç (machina) yardımıyla yukarıdan indirilmesi anlamında kullanılmaktaydı.
Antik Yunan döneminde yazılan tiyatro eserlerinde, eser yazarlarının çok sık başvurduğu bir yöntemdir. Hikayenin gidişi öyle karmaşık, içinden çıkılamaz bir hal alır ki, artık yazarın üretebileceği ilginç bir çözüm kalmaz ve sıklıkla başvurulan bir yöntem olarak da mitolojik tanrılar bir anda ortaya çıkarak olaya müdahale eder; ölmesi gerekeni öldürür, kurtarılması gerekeni kurtarırlar.
Aslı ''Deus Ex Machina'' olan Latin kökenli kavramı Alex Garland kendi filminde ''Ex Machina'' olarak başlıklandırırken, Nathan'ın bilgisayarında, masaüstü ekranında bir klasörü Deus Ex Machina olarak adlandırdığını görüyoruz.
Caleb ilk kez Nathan'ı karşıladığında bir Slav Pagan sembolü olarak yeni hayatın sembolü olan bir saksıda büyüyen yeşil buğday gözüküyor.
Ava, ilk kadın olan Eve (Havva), Nathan, King David (Kral Davud) zamanında yaşamış Peygamber Nathan, Caleb ise vadedilmiş toprakları değerlendirmek için Moses (Musa) tarafından gönderilen bir casus olduğu gibi filmdeki üç ana karakterin isimlerinin İncil'le bağlantılı olduğunu görüyoruz. Nathan'ın adı aynı zamanda E.T.A. Hoffmann'ın (Ernst Theodor Amadeus Hoffmann), The Sandman / Der Sandmann (1816) adlı kısa hikayesindeki Olympia adındaki bir kadın otomata aşık olan öğrenci Nathanael'in ismini de hatırlatmaktadır.
Caleb, Nathan'ın Ava'dan önce yaptığı bir sürümü keşfeder. Havva, değişik inançlarda ve İbrahimi dinlerde ilk insan Adem'in eşidir. Bu dinlere göre tüm insanlar Adem ve Havva'nın çocuklarıdır. Bazı Batı dillerinde Eski Ahit'ten geldiği şekliyle Eva diye adlandırılır. Türk mitolojisinde Eje denir. Türk ve Altay mitolojisinde yeryüzündeki ilk kadın; Havva, Ece, Eçe, Ecey, Ejey de denir.
Yahudi kaynaklarına göre Adem ile beraber ilk yaratılan kadın Havva değil Lilith'dir. Ancak Lilith, Adem ile aynı zamanda yaratıldığını öne sürerek Adem'e eşlik etmeyeceğini ileri sürmüş ve Tanrı daha sonra Adem'in kaburga kemiğinden Havva'yı yaratmıştır. Tevrat'ın anlatışına göre; Havva, ''hayat'' ya da ''hayatı olan'' anlamındadır. Talmud'a göre Havva, Adem'in onüçüncü kaburga kemiğinden yaratılmıştır. İslam'da Adem ve Havva'nın yaratılışı ise Kur'an-ı Kerim'de yazdığı gibi ikisinin de tek bir nefisten yaratıldığıdır.
Filmin başlarında Caleb traş olurken, Orchestral Manoeuvres In The Dark - Enola Gay şarkısını dinliyor. Enola Gay, bir B-29 Superfortress model bombardıman uçağına verilen isimdir. Pilotu ise Paul Tibbets'tir. Tibbets, İkinci Dünya Savaşı sırasında 6 Ağustos 1945 tarihinde Little Boy kod adı verilmiş, savaş tarihinin ilk atom bombasını Japonya'nın Hiroşima kenti üzerine bırakan Enola adlı uçaktaki insanlık ayıbı olarak görülen bu tarihi göreviyle, İkinci Dünya Savaşı'nı bitiren süreci başlatmıştı. Atom bombasını taşıyan uçağın ismi Enola Gay adını; Tibbets'in annesinin ismi Enola Gay Tibbets'den almıştır. Ve aynı zamanda Hiroşima ve Nagazaki'ye atom bombası atılma kararını 33. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry S. Truman vermiştir.
Nathan bir sonraki modelinin gerçekten çığır açacağını ve Ava'nın akıbetinin zihnini indirip veriyi boşaltacağı ve yazdığı yeni şablonları ekleyeceği olacağını Caleb'e anlattığı sahnede Caleb, ABD'li fizikçi, İkinci Dünya Savaşı sırasında nükleer silah üretmek için başlatılan Manhattan Projesinin bilimsel başkanı yani Atom bombasının babası olarak da tanınan Julius Robert Oppenheimer'ın Bhagavat Gita'dan (kutsal bir Hindu metni) gelen bir alıntı yapar: ''I am become death, the destroyer of worlds. (Öldüm şimdi ben, alemlerin yok edicisi.)''.
Avustralyalı sanatçı Gustav Klimt tarafından boyanmış Margaret ''Gretl'' Stonborough-Wittgenstein portresini Nathan'ın odasında görebiliyoruz. Margaret, The Blue Book (Mavi Kitap) adlı eserin yazarı, filozof, matematikçi Ludwig Wittgenstein'in kız kardeşidir.
Ex Machina-Gustav Klimt-Margaret Gretl Stonborough-Wittgenstein
''Renklerin özelliklerini bildiğimizde değil, onları görünce hissettiklerimizle insan oluruz.''
Film boyunca, RGB renk uzayı; İngilizcedeki red, green, blue yani kırmızı, yeşil, mavi kelimelerinin baş harflerinden ismini alan bir renk uzayı olup en sık kullanılan renkler belirgin olarak göze çarparken, elektronik sistemler, bilgisayarlar gibi görüntüleri görüntülemek için kullanılan RGB'ye ve klasik Antik Yunan Tiyatrosu'na da selamlarını gönderiyor Garland.
Nathan bir sahnede Calleb'e ''It's Promethean'' der. Prometheus, Hesiodos'a göre İapetos ve Kylmne'nin oğlu ve Atlas, Menoitios ve Epimetheus'un kardeşidir. Prometheus, öteki kardeşleri gibi, tanrısal düzene kafa tutmuş, karşı çıkmış ne var ki öteki kardeşlerinden farklı olarak sonunda insanoğlunu yaratarak ve onlara ateşi (yaratıcılığı, bilimi, uygarlığı) vererek bu düzeni değiştirmeyi başarmıştır. Grekler, mitolojideki Prometheus'a ''önceden öğrenen'' anlamını yükleyerek onu bir kahin tanrı olarak nitelendirmişlerdir.
Mitolojiye göre Tanrı Zeus tarafından Kafkas Dağları'nda zincire vurulmuş ve Prometheus Desmotes (zincire vurulmuş Prometheus) adıyla anılmıştır. Tanrılarca görevlendirilen bir kartal sürekli olarak, her gece yeniden oluşan karaciğerini kemirmektedir. Onu Kafkas dağının tepesindeki bu işkenceden Zeus'un oğlu yarı tanrı, ölümlü Herakles kurtarır. Prometheus; ''Zeus tahtından düşmedikçe benim işkencelerimin sonu yoktur'' der, böylelikle insanlığa özgürlüğün yolunu göstermiş olur. Bu bağlamda Nathan'ın rutin bir şekilde alkol alarak kendi karaciğerini cezalandırır. Ve Kyoko sonradan işi bitirir.
Filmin çoğu için geçerli olan bir şey ise Caleb'in gelip gitmek için ''özgür'' iken, Ava'nın ''esir'' durumunda olması. Ancak, onların görüşme seanslarında bu görsel tersine çevrilmekte: Caleb odanın girişinde küçük bir bölümde otururken Ava odanın çok daha büyük bir alanında boy gösterir.
Google, Facebook, Apple gibi firmaların kısa bir süre sonra bir ''Ava'' yarattıklarını duyurması bizler için artık bir sürpriz olmamalı. Ne dersiniz? Belki de aramızdalardır...
Domhnall Gleeson ve Alicia Vikander'i Anna Karenina (2012) ve yine Domhnall Gleeson ile Oscar Isaac ikilisini Star Wars: Episode VII - The Force Awakens (Yıldız Savasları: Bölüm VII - Güç Uyanıyor) filmlerinde birlikte görmüştük.
Bilim kurgu ile gerilimi birleştiren, tam bir psikolojik gerilim dizisi Black Mirror'ın (Kara Ayna); gerçekliğin ve teknolojinin ilişkilerdeki rolü hakkında çok esaslı soruların olduğu bir bölüm olan Be Right Back (Hemen Geliyorum) bölümünde de aşağı yukarı aynı karakterde izlediğimiz Domhnall Gleeson'un role cuk oturduğunu söylemeliyim.
Oscar Isaac ise her geçen yapım üstüne koyarak devam etmekte. Son zamanlarda yer aldığı bütün filmlerde rolün hakkını sonuna kadar verebilen nadir aktörlerden.
Seventh Son (Yedinci Oğul) filminde yarı insan bir cadı rolüyle karşımıza çıkan güzel aktris Alicia Vikander, oldukça başarılı ve cesur performansıyla size kısa devre yaptırabilir aman dikkat!
İngiliz yazar, yönetmen Alex Garland, ilk yönetmenlik denemesi ''Ex Machina: God from the Machine'' 2001: A Space Odyssey (2001: Uzay Yolu Macerası), The Shining (Cinnet), Altered States (Gerçeğin Ötesinde), Star Trek (Uzay Yolu), Close Encounters of the Third Kind (Üçüncü Türden Yakınlaşmalar) gibi filmlerden referanslarıyla, Mary Shelley'in klasik romanı ''Frankenstein'' ile karşılaştırılan, ahlak, bilinç, evrim, öz farkındalık, varoluşçuluk ve ölüm üzerine çok şey söyleyen, son derece dengeli ve akıcı diyaloglarıyla felsefi düşünme, yargı ve sorgulamaların yoğun biçimde işlendiği, kendine özgü elit anlatımıyla yapay zeka yaratmanın ahlakı üzerine savlar üreten, sürükleyici ve sembollerle dolu, senaryosu, kurgusu, sinematografisi, başarılı oyunculukları ve müzikleriyle olağanüstü güzellikte bir film.
Basit bir deneyin insan ve makine arasındaki kedi-fare oyununa dönüşmesiyle başlayan ve adım adım bir görsel şölene dönüşen adını şimdiden kült filmler arasına altın harflerle yazdıran ''Ex Machina'' yılın en iyilerinden. Garland'ın daha ilk yönetmenlik denemesinde bu denli nitelikli bir işe imza atmış olması takdire şayan.
2 Yorumlar
Anlatımındaki mitolojik bilgiler içeren kısma bayıldığımı söylemeden geçemeyeceğim :)
YanıtlaSilÇok teşekkür ederim Sinemciğim sevindim.
Sil